Definitie
Seksueel geweld kent vele definities. In de Belgische media spreekt men heel vaak over "seksueel misbruik" of recenter ook over "seksueel grensoverschrijdend gedrag". Op zich komt het op seksueel geweld neer of één van de vormen ervan. De Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) heeft in 2015 een nieuwe definitie opgesteld die stelt dat seksueel geweld neer komt op: "Elke seksuele daad die tegen iemands wil wordt uitgevoerd. Het kan door eender welke persoon uitgevoerd worden ongeacht zijn of haar relatie tot het slachtoffer, in gelijk welke omgeving".
Dit is een ruime definitie die onderstreept dat de seks niet gewenst was door het slachtoffer. Maar hoe kan je aantonen dat die seks tegen iemands wil wordt uitgevoerd? Eerder specifieerde WHO al dat dit niet altijd "actief" kan: "iemand tot seksuele daden dwingen tegen zijn of haar wil, of die daad nu volledig gesteld werd of niet, alsook een poging tot het betrekken van iemand in seksuele daden zonder dat deze de aard of de conditie van de daad snapt, of zonder dat hij/zij kan weigeren deel te nemen of onwil kan uiten bijvoorbeeld door ziekte, beperking, de invloed van alcohol of drugs, of door intimidatie of druk".
Hieruit blijken dus twee belangrijke zaken:
- Iemand wordt gedwongen tot seks zonder dat zij of hij dat wil
- Er is geen sprake van "geïnformeerde seksuele toestemming.
De WHO zegt verder dat seksueel geweld verschillende vormen omvat, namelijk: "seksuele intimidatie, ongewenst betasten, bedreiging met seksueel geweld, een poging tot verkrachting, verkrachting of seksuele slavernij". Onder meer in de context van (gedwongen) migratie wordt daar ook seksuele uitbuiting, gedwongen prostitutie en seksueel geweld als oorlogswapen aan toegevoegd.
Naar gelang de graad van fysiek contact kunnen we seksueel geweld in 4 vormen opdelen:
Seksuele intimidatie: Hierbij is er geen fysiek contact. Seksuele intimidatie gaat over elke ongewenste, vaak herhaalde en onbeantwoorde seksuele uitnodiging, ongewilde seksuele aandacht, vraag naar seksueel contact, verbale seksuele insinuaties of opmerkingen, dreiging met een seksuele daad om een ander doel te bereiken, het verplicht uitkleden terwijl de pleger ongewenst toekijkt, ongewenst moeten bekijken van iemand die naakt is of pornografisch materiaal, het nemen van naaktfoto's van seksuele aard van een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
Seksueel misbruik: Hierbij is er fysiek contact maar geen penetratie. Seksueel misbruik is het onder dwang opdringen van een fysieke daad van seksuele aard: het opzettelijk betasten van de penis, vagina, de poep, borsten, binnenkant van de billen of poep inbegrepen, en dit bij een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
Poging tot verkrachting: Elke opzettelijke poging tot verkrachting onder dwang waar contact is tussen de penis, een object, vinger of hand en een lichaamsopening als de vagina, de anus of de mond zonder dit te (kunnen) penetreren, en dit bij een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
Verkrachting: Het opzettelijk penetreren van gelijk welk lichaamsdeel of lichaamsopening met een seksueel orgaan, een ander lichaamsdeel of een object en dit bij een persoon die hiervoor geen toestemming geeft of niet in staat is om toestemming te geven of te weigeren.
Verkrachting kan verschillende vormen aannemen, zoals:
- Enkelvoudige verkrachting: 1 keer oraal, vaginaal, anaal of in een andere lichaamsopening
- Meervoudige verkrachting: verkrachting in meerdere lichaamsopeningen of meerdere keren
- Groepsverkrachting: verkrachting door meer dan één persoon tegelijkertijd of de één na de ander
- Gedwongen abortus
- Gedwongen seks binnen een huwelijk of relatie
Deze 4 vormen kunnen binnen enkele bijzondere contexten voorkomen, zoals bijvoorbeeld:
Seksuele uitbuiting: Onder seksuele uitbuiting verstaan we elk misbruik van een kwetsbare positie, machtsverschil of vertrouwen met een seksueel doel. Het tijdelijk, sociaal of politiek profiteren van de seksuele uitbuiting van iemand anders is hierbij inbegrepen. Voorbeelden van seksuele uitbuiting zijn gedwongen pornografie of prostitutie waarvoor iemand anders het geld krijgt, seksuele afpersing in ruil voor middelen, diensten of hulp (vb papieren, eten, onderdak,...), seksuele slavernij en gedwongen huwelijken. Seksuele uitbuiting is één van de doelen achter mensenhandel die op een seksuele manier wordt geuit.
Seksueel geweld als een oorlogswapen en/of foltering: Misdaden tegen de menselijkheid van seksuele aard zoals verkrachting, seksuele slavernij, gedwongen abortus of sterilisatie of elke andere daad om geboorte te voorkomen, gedwongen zwangerschap, gedwongen bevalling of gedwongen opvoeding. Seksueel geweld als vorm van foltering is elke bedreiging met of daad van seksuele aard waarbij zware mentale of fysieke pijn of lijden wordt veroorzaakt met het oog op het vrijgeven van informatie, getuigenis of straffen van het slachtoffer of een derde persoon, het intimideren van die persoon of een derde persoon of het vernietigen van een deel of een volledige nationale, etnische, raciale of religieuze groep.